අවුං සාං සුකී ගැන සටහනක්

‘හැබෑ හිරගෙය වෙන්නේ බයයි. ඉතිං හැබෑ නිදහස භුක්ති විඳින්න හැකිවෙන්නේ ඒ බයෙන් නිදහස් වුණු දවසටයි‘ අවුරුදු 15ක් තිස්සේ නිවාස අඩස්සියේ හිටි ඇය සැබෑ නිදහස හා බිය ගැන කියන්නේ ඒ වගේ කතාවක්. අවුං සාං සුකී. ආසියානු කලාපයේ ගැහැණියක් ලෙස මේ දිනවල වැඩියෙන්ම කතාබහට ලක්වන තැනැත්තිය ඇයයි. රෝහින්යා සරණාගතයින්ගේ අර්බුදය, මියන්මාරය තුළදී රෝහින්යා වැසියන්ට එල්ල වන අමානුෂික ප්‍රහාර මෙන්ම නොබෙල් සාම ත්‍යාගය දිනාගත් තැනැත්තියක් ලෙස පමණක් නොව වගකිවයුතු බලධාරිනියක ලෙස රෝහින්යා අර්බුදය පිටුපස ඇයද සිටින බවට වුණු මතයක් මේ දිනවල ලෝක ජනමාධ්‍ය තුළින් දැකගන්නට හැකියි. මේ මතය කෙතරම් දුරදිග ගිහිං තිබෙනවාද කිව්වොත්, සුකීට හිමිවුණු නොබෙල් සාම සම්මානය පවා නැවත ලබාගතයුතු බව ජාත්‍යන්තර ජනමාධ්‍ය වාර්තා කරනවා. මේ කතාවේ ඇත්ත නැත්ත සොයාබැලීමට ප්‍රථම අවුං සාං සුකී දේශපාලන චරිතයක් ලෙසින් කළඑළි බැසීමට හේතුවුණු වටපිටාව ගැන පැවසිය යුතුයි. මියන්මාරයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය උදෙසා වූ ජාතික ලීගයේ නායිකාව වන සුකී මේ වනවිට අගමැති ධූරයට සමාන තනතුරක් වන රාජ්‍ය කොන්සාල්ධූරය හොබවනවා. මියන්මාරයේ පළමු විදේශ කටයුතු පිළිබඳ ඇමතිවරිය වන සුකී නූතන මියන්මාරයේ නිර්මාතෘ වුණු අවුං සාංගේ බාලම දියණියයි. බුරුමය බ්‍රිතාන්‍ය ආධිපත්‍යට යටත්ව පැවති 1945 ජූනි 19 වැනිදා ඇය මෙලොව එළිය දකිනවා. දිල්ලි විශ්වවිද්‍යාලයෙන් 1964 දී සිය ප්‍රථම උපාධිය හිමිකරගත් ඇය ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යායේද අධ්‍යාපනය ලබනවා. මයිකල් අරිස් සමග 1972 වසරේදී විවාහ දිවියට එළඹෙන තරුණ සුකී පුතුන් දෙදෙනෙකුගේ මවක්.

අතීතය මිලිටරි පාලනය හමුවේ 1989 දී නිවාස අඩස්සියට ලක්වන සුකී 2010 වසර වනතෙක් සිය ජීවිතයේ දුෂ්කරම කාල පරිච්ඡේදය ගතකරනවා. අවසානයේදී සුකී නිවාස අඩස්සියෙන් නිදහස් වෙන්නේ එක්සත් ජාතීන්ගේ මැදිහත්වීමත් සමගයි. මේ වසර 21 ක කාලයෙන් වසර 15ක්ම ඇයට රැඳී සිටින්නට සිද්ධවෙන්නේ දැඩි රැකවල් මධ්‍යයේයි. ඇය මේ සමයේදී Freedom from Fear (1991) හා Letters from Burma (1991) කෘතීන් රචනා කරනවා. අවසානයේදී 1999 වසරේදී සුකීගේ ආදරණීය සැමියා වූ මයිකල් මියගිය අවස්ථාවේදී නිවාස අඩස්සියෙන් තාවකාලික නිදහසක් ලබා ඔහුගේ මළගමට සහභාගී වන්නට සීමිත ඉඩක් ලබාදුන්නත් ඇයට නැවතත් මියන්මාරයට පැමිණෙන්නට දුෂ්ට මිලිටරි පාලනය ඉඩ නොදෙනු ඇති බවට වූ සැකය නිසා සිය රටේම රැඳී සිටින්නට තීරණය කරනවා. ‘අසරණකමක් ඔබේ හිතට දැනෙද්දි කාටහරි උදව් කරන්න‘. සිය ජීවිතයෙන් පාඩම් ඉගෙනගනිද්දි ඇගේ මුවින් මෙවැනි වදන් නිරායාසයෙන්ම පිටවෙනවා. සුකීගේ දරුවන් ඇමරිකාවේ රැඳී සිටි අතර දරුවන්ට සිය මව දැකබලාගන්නට ලැබෙන්නේ 2011 වසරේදී සිටයි. කොහොම වුණත් නිවාස අඩස්සියේ පසුවුණු 1990 වසරේදී සිය පක්ෂයේ ජයග්‍රහණය දැක දැක මිලිටරි පාලනය හමුවේ නිහඬව සිටින්නට සුකීට සිද්ධවෙනවා. 2008 වසරේදී හැමූ නාර්ගීස් සුළි සුළඟ නිසා සුකී එතෙක් ජීවත් වුණු නිවසේ විදුලිබලය ඇණහිටි අවස්ථාවේදී මිලිටරි පාලනය විදුලි ජනක යන්ත්‍රයක් භාවිත කිරීමට සුකීට ඉඩනොදෙන පසුබිමක ඇය දිගු රාත්‍රීන් ගෙවාදමන්නේ ඉටිපන්දම් එළියෙනුයි. හැබෑවටම ඒ කාලය සුකීගේ දිවියේ ගෙවූ අඳුරුතම කාලපරිච්ඡේදයක් වන්නට ඇති. ආසියානු කාන්තාවක් ලෙස ඇය ගතකළ ඒ දුෂ්කර කාලපරිච්ඡේදය පසුකලෙක ඇගේ ජීවිතයට ආශිර්වාදයක් වන්නට ඇති. නමුත්, මේ කිසිවකින් ඇයව බියගුළු ගැහැණියක් බවට පත්කරන්නට කිසිවෙකුටත් හැකියාවක් ලැබෙන්නේ නැහැ, ඒ වෙනුවට ඇය තව තවත් ශක්තිමත් වෙනවා. ‘රාජ්‍ය නායකයන්ගේ ගතිගුණ නම් හරි පුදුමයි. ඇත්තටම, මිනිස්සුන්ට වුවමනා දේවල් අවසානෙටම දැනගන්න එකම පිරිස ඒ අයයි.‘ දුෂ්ට පාලකයින් ගැන උපහාසයෙන් යුතුව ඇය පවසන්නේ එවැනි කතාවක්. මහත්මා ගාන්ධිතුමාගේ අවිහිංසාවාදය හා ගෞතම බුදුරදුන් දේශනා කළ ධර්මය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වෙනුවෙන් වූ සිය ගමන් මගේ උත්තම මං සලකුණු කරගන්න සුකී දිගටම සටන් කරනවා. සුකීට 1991 දී නොබෙල් සාම සම්මානය හිමිවෙද්දි ඇය වෙනුවට සම්මානය ලබාගන්න යන්නේ ඇගේ ඇලෙක්සැන්ඩර් හා කිම් පුතණුවන් දෙදෙනායි. මෙමගින් හිමිවුණු ඇ.ඩො. 1.3 ක මුදල මියන්මාරයේ ජනතාවගේ අධ්‍යාපනය හා සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් යොදවන්නට තරම් සුකී ත්‍යාගශීලී වෙනවා.

අත්මිදීම නිවාස අඩස්සියෙන් නිදහස් වී සිය නොබෙල් සාම සම්මානය වෙනුවෙන් වූ පිළිගැනීමේ කතාව 2012 වසරේදී නෝර්වේ හි දී සිදුකරන සුකී ‘මට නොබෙල් සම්මානයක් හිමිවෙන්න යන බව එක දවසක් රේඩියෝව අහගෙන ඉද්දි අහම්බෙන් වගේ ඇහුණා. මේ නිවේදනය ඇහුණම මං මොනවිදියට ප්‍රතිචාර දක්වන්න ඕනද කියලාවත් හිතාගන්න බැරිවුණා. ඉතිං ඔවුන් අවසානේදී මට සම්මානේ දෙන්න යනවා කියලා මට හිතුණා. නිවාස අඩස්සියේ ගතකරපු කාල පරිච්ඡේදයේදී මට දැනුණේ මං මේ ලෝකේ කොටසක් නෙමේ කියලා. ඒ කාලේ මගේ මුළු ලෝකයම වෙලා තිබුණේ මගේ නිවහනයි. ඒ ලෝකෙන් පිටත හිටි අය හැබෑවටම නිදහස භූක්ති වින්ඳේ නැති වුණත් සමාජයක් විදියට ඔවුන් සිරගත වෙලා තිබුණා. ඒ වගේම නිදහස් මිනිස්සු හිටිය ලෝකයකුත් තිබුණා. නොවැදගත් විශ්වයක මේ හැම මිනිහෙක්ම තමන්ටම වෙන්වුණු හීන හොයාගෙන යනවා. මගේ ලෝකයෙන් පිටත ඉන්න මිනිස්සු එක්ක මාව බද්ධ කරවන යථාර්තවත් බවක් මට හිමිබව මේ නොබෙල් සම්මානයෙන් දැනේවි. කොහොම වුණත් ඒ බැඳීම එක දවසින් ඇතිකරන්න හැකිවෙන්නේ නැහැ. දින,සති, මාස ගණන් ගෙවී ගිහින් මේ සම්මානයත් සමගින් මට ලැබෙන ප්‍රතිචාරත් සමගින් නොබෙල් සම්මානය හිමිකරගැනීමේ වැදගත්කම දැනෙන්න පටන් අරන් තියෙනවා. මං හැබෑම කෙනෙක් බව ඉන් මට දැනේවි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා මානව අයිතීන් වෙනුවෙන් බුරුමය කරන සටන නොබෙල් සම්මානය හිමිවුණාට පස්සේ මට වඩාත් හොඳින් දැනෙන්නට පටන් අරන් තිබෙනවා. නිරන්තර ගැටුම් වලට ලක්වෙන බුරුමයත්, ලෝකයේම කොටසක් බව, මානුෂික බව අමතක තවමත් අපිට අමතක වී නැති බව මට නොබෙල් කමිටුව මට සාම සම්මානය ලබාදෙද්දි අමතක කරලා නැහැ. සත්තකින්ම, මට හිමිවුණු නොබෙල් සාම සම්මානය මගේ හදවතේ දොරගුළු විවර කරදීලා තියෙනවා‘ 2016 වසරේදී විදේශ කටයුතු ඇමතිවරිය හා රාජ්‍ය කොන්සාල් ධූරයට පත්වූ පසුව මේ දිනවල නිතර අහන්නට ලැබෙන රක්හින් ප්‍රදේශයේ රෝහින්යා වැසියන් ගැන සොයාබැලීමට ඇය වෙනම කමිටුවක් පවා පත්කරනවා. කෙසේවුවත්, ලෝක ජනමතය වෙලා වී තිබෙන්නේ මෙහිදී ඇය අසාර්ථක වී ඇති බවයි. රෝහින්යා ගැටළුව ගැන පැහැදිලි කරන සුකී පවසන්නේ, ‘‘රක්හින් ප්‍රදේශයේ තත්ත්වය ගැන කිව්වොත් මේ වගේ සිද්ධියක් මීට පෙර කවදාවත් වෙලා නැහැ. ඒක එතරම් හොඳ දෙයක් නෙමෙයි. කොහොම වුණත්, මේ වගේ සිද්ධියක් ගැන විමසා බලන්න ඕන බොහොම සියුම්වයි. මේ සිද්ධියත් සමග ජාත්‍යන්තරය අවධානය වැඩි වැඩියෙන් මියන්මාරය දෙසට යොමුවුණා. හැමෝම බලාගෙන ඉද්දි ප්‍රශ්නයක් විසඳීම බොහොම අසීරුයි. මේක දිගු කාලයක් තිස්සේ පවතින සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලන ප්‍රශ්නයක්. මේ වෙද්දි ඒක මානුෂික ප්‍රශ්නයක් දක්වා දුරදිග ගිහිං තියෙනවා. රක්හින් ප්‍රදේශයේ ඇතිවෙලා තියෙන මේ ගැටළුව 19 වන සියවස දක්වා දිවෙනවා. කාලයත් එක්ක මුස්ලිම් සමාජය හා රක්හින් වල ජනතාව අතර ඇතිවුණු ප්‍රශ්නයක් දක්වා මේක වර්ධනය වුණා. ඉතිං මේ සංකීර්ණ සමාජ තත්ත්වයත් එක්ක ඇතිවෙන ප්‍රශ්න වලට මුහුණදීලා ඒ ප්‍රශ්න විසඳන්න සිද්ධ වුණත් කොහොමටවත්, මේ ගැටළුවට එක රැයින් විසඳුම් හොයන්න හැකිවෙන්නේ නැහැ. ඔවුන් ගැන කියන්න විවිධාකාරයේ භාවාත්මක වචන භාවිත කරනවා වෙනුවට මුස්ලිම්වරුන් ලෙස ඒ පිරිස ආමන්ත්‍රණය කිරීම වඩාත් සුදුසුයි. අහිංසකයින්ට රිදවන්න වුවමනා නැති වුණත් ත්‍රස්තවාදීන්ට තවදුරටත් ඔවුන්ගේ කටයුතු කරගෙන යන්න ඉඩදෙන්න බැහැ. වෛරයට උඩගෙඩි දීම බුදුදහමට හාත්පසින්ම විරුද්ධයි, ඒ නිසා කිසිවිටක කිසිවෙකුට කෙලෙසකවත් වෛර නොකළ යුතු බව මගේ විශ්වාසයයි.‘ රෝහින්යා අර්බුදයත් සමග සුකී හැබෑවටම අවිහිංසාවාදය වෙනුවට ආගමික ත්‍රස්තවාදය ව්‍යාප්ත කරන්නට උඩි ගෙඩි දෙන චරිතයක් බවට වූ මතවාදයත් පැතිරෙනවා. මේ වෙද්දි ඔක්ස්ෆර්ඩ් සරසවියේ තිබුණු ඇගේ ආලේඛ්‍ය චිත්‍රයකුත් ඉන් ඉවත්කර ඇති බව වාර්තා වෙනවා. සුකී සිය බලය අයුතු ලෙස යොදවනවාද ? නැත්නම් මියන්මාරයේ නැවතත් මිලිටරි පාලනයක් ඇතිකරවීමේ වුවමනාව නිසා සුකීව විවේචනය කරනවද ? යන ගැටළුව මේ තත්ත්වය දෙස විමසිල්ලෙන් බලන විට දැකගන්නට හැකියි. කෙසේවුවත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වෙනුවෙන් සටන් කළ සුකී දූෂණය, බලය ගැන කළ මේ ප්‍රකාශයෙන් සටහන නිමා කරන්නම්. ‘මිනිස්සු දූෂණයේ යෙදෙන්නේ බලය නිසා නෙමෙයි, බය නිසයි.‘